Námslán enn er von!

Námslán er í sjálfu sér aðferð samfélagsins til að styðja við þá einstaklinga sem vilja mennta sig - sjálfs síns vegna og að sjálfsögðu fyrir samfélagið.   Hátt menntastig er eitt af þeim viðmiðum sem sýnir stöðu samfélags og því hærra sem menntastigið er því betra er samfélagið.   Fjölmenntuð þjóð á augljóslega margra kosta völ þegar kemur að atvinnuháttum og þjónustu.   Með þessum orðum er ég að undirstrika að menntun er ekki og  bara ekki einkamál þess sem menntast, einnig innlegg til samfélagsins og stuðningur við það. Einsýnt er því að samfélagslegur ávinningur af menntun og stuðningur við fólk sem vill menntast er mikill.   Þótt svo að kjör á námslánum hafi verið heldur skárri oft á tíðum en af venjubundnum neyslulánum, þá er það auðvitað augljóst að byrði af greiðslu þeirra er umtalsverð þegar námi er lokið. Það segir sig sjálft  að einstaklingur sem kemur úr þriggja til sex ára háskólanámi er ekki eignamikill aðili.  Yfirleitt eru námslánaskuldir það eina sem hann á.  

Baslið byrjar þegar námi er lokið.   Fær námsmaðurinn vinnu?  Fær hann vinnu við hæfi sinnar menntunnar?   Við getum gengið út frá því sem vísu að launakjör eru ekki alltaf mikið betri  hjá hámenntuðum einstaklingi en þeim sem fer á vinnumarkað að afloknum grunnskóla eða framhaldsskóla.   Það má  sömuleiðis velta  fyrir sér ævitekjum fólks, þess sem ekki menntaðist og þeim sem fór í langskólanám.  Stundum heyrist það sjónarmið að sá sem kvartar um léleg laun eftir langt nám geti sjálfum sér um kennt, honum hafi verið nær að æða þetta í skóla í stað þess að fara í vinnu.  Þá  erum við komin aftur að því sem nefnt var í upphafi þ.e. mikilvægi menntunnar fyrir samfélagið og alla þess innviði.  

Nú virðist hafa orðið stefnubreyting á námslánamálum,  einhverskonar námsstyrkir verði teknir upp, mætti kalla þetta námslaun að hluta til.  Þarna er á ferð ef rétt er frá greint kerfi sem þróa þarf áfram í átt að námslaunum til þeirra sem standast kröfur um námshraða og árangur.  Er nokkuð óeðlilegt að manneskja sem  menntar sig og sinnir sínu námi vel fái námslaun? 

Sjálfur hef ég þegið námslán og fylgst með fóli á námslánum.  Ekki fæ ég séð að námslán fyrr á árum né nú hafi skapað námsmönnum mikil tækifæri til eignamyndunar eða að lifa lífinu á háum skala hins efnaða manns.  

Hitt veit ég að námsmaður nýkominn úr námi er tekst á við lífið með sama hætti og allir aðrir sem á vinnumarkað koma, stofna heimili, eignast eitthvað, tryggja stöðu sína.  Oftar en ekki fer verulegur hluti launa í leigu og ... takið vel eftir afborganir af námslánum.

Um árið var tekin sú ákvörðun að niðurgreiða höfuðstól skulda íbúðareigenda. Til rökstuðnings var vísað í afleiðingar hrunsins.   Námsmenn fóru margir hverjir illa út úr átökum og afleiðinum gjörða fjárglæframanna ekki síður en við hin.  Námsmenn nutu ekki neins, fengu ekki neitt leiðrétt, þeir eiga inni hjá okkur eða hvað?   

Sú breyting sem hér er til umræðu virðist vera gott fyrsta skref,  fleiri góð þurfa að fylgja í kjölfarið  og öll skulu þau miða að jöfnuði og viðhaldi menntastigs  sem við erum sátt við sem þjóð.

Fleira þarf einni að koma til, svo sem afturvirk leiðrétting lána vegna hrunsins. 

Segjum bara niðurfelling  námslána hjá þeim sem hafa klárað  sitt nám á nokkuð réttum tíma seinasta áratuginn eða svo.  Raunsæi og réttæti er það ekki bara?